2Mak 14
1 Μετὰ -val/-vel δὲ pedig τριετῆ χρόνον időt (itt: ideig) προσέπεσεν leborult τοῖς a/az περὶ körül τὸν a/az Ιουδαν Júda Δημήτριον Demetrioszt τὸν a/az τοῦ a/az Σελεύκου διὰ által τοῦ a/az κατὰ szerint Τρίπολιν λιμένος kikötő εἰσπλεύσαντα μετὰ -val/-vel πλήθους sokaság ἰσχυροῦ erősé καὶ és στόλου 2 κεκρατηκέναι (szilárdan) tartani τῆς a/az χώρας vidékéé ἐπανελόμενον Ἀντίοχον Antióchosz καὶ és τὸν a/az τούτου ez ἐπίτροπον intézőt Λυσίαν. Liziászt 3 Ἄλκιμος δέ pedig τις valaki προγεγονὼς előzőleg történve ἀρχιερεύς, főpap ἑκουσίως szándékosan δὲ pedig μεμολυσμένος beszennyeződve ἐν -ban/-ben τοῖς a/az τῆς a/az ἀμειξίας χρόνοις, idők (során) συννοήσας ὅτι hogy καθ᾽ szerint ὁντιναοῦν τρόπον azonmód (ahogy) οὐκ nem ἔστιν van αὐτῷ neki σωτηρία üdvösség οὐδὲ sem πρὸς -hoz/-hez/-höz τὸ a/az ἅγιον szent θυσιαστήριον oltárt ἔτι még πρόσοδος, 4 ἧκεν πρὸς -hoz/-hez/-höz τὸν a/az βασιλέα király Δημήτριον Demetrioszt ὡς mint πρώτῳ első(ben) καὶ és πεντηκοστῷ καὶ és ἑκατοστῷ ἔτει év προσάγων odavíve αὐτῷ neki στέφανον koszorút χρυσοῦν arany καὶ és φοίνικα, pálmát πρὸς -hoz/-hez/-höz δὲ pedig τούτοις ezek τῶν a/az νομιζομένων gondolva θαλλῶν τοῦ a/az ἱεροῦ, templom καὶ és τὴν a/az ἡμέραν nap(on) ἐκείνην az ἡσυχίαν csendességet ἔσχεν. bírt 5 καιρὸν idő δὲ pedig λαβὼν fogva τῆς a/az ἰδίας saját ἀνοίας esztelenséggel συνεργὸν munkatársat προσκληθεὶς odahívítva εἰς -ba/-be συνέδριον nagytanács ὑπὸ által τοῦ a/az Δημητρίου Demetriosz καὶ és ἐπερωτηθείς, Megkérdeztetvén ἐν -ban/-ben τίνι mivel διαθέσει elrendezés καὶ és βουλῇ döntés καθέστηκαν ¹ állítottak οἱ a/az Ιουδαῖοι, zsidók πρὸς -hoz/-hez/-höz ταῦτα ezek ἔφη mondta 6 Οἱ a/az λεγόμενοι mondattak τῶν a/az Ιουδαίων zsidóké Ασιδαῖοι, ὧν akiké ἀφηγεῖται elöl jár Ιουδας Júda ὁ a/az Μακκαβαῖος, πολεμοτροφοῦσιν καὶ és στασιάζουσιν οὐκ nem ἐῶντες hagyva τὴν a/az βασιλείαν királyi uralmat εὐσταθείας nyugalom τυχεῖν. rátalálni 7 ὅθεν ahonnét ἀφελόμενος elvéve τὴν a/az προγονικὴν δόξαν dicsőséget (λέγω mondom δὴ hát τὴν a/az ἀρχιερωσύνην) δεῦρο gyere νῦν most ἐλήλυθα jöttem 8 πρῶτον elsőként μὲν valóban ὑπὲρ -ért τῶν a/az ἀνηκόντων helyénvalók τῷ a/az βασιλεῖ királynak γνησίως hamisság nélkül φρονῶν, aki törődi δεύτερον másodikat δὲ pedig καὶ és τῶν a/az ἰδίων saját πολιτῶν polgárok közül στοχαζόμενος· tanulmányozva τῇ a/az μὲν valóban γὰρ ugyanis τῶν a/az προειρημένων előre megmondottakra ἀλογιστίᾳ τὸ a/az σύμπαν teljes ἡμῶν miénk γένος fajta οὐ nem μικρῶς ἀκληρεῖ. 9 ἕκαστα minden egyeseket δὲ pedig τούτων ezeknél ἐπεγνωκὼς fölismerve σύ, te βασιλεῦ, király καὶ és τῆς a/az χώρας vidékéé καὶ és τοῦ a/az περιισταμένου körülálva γένους faj ἡμῶν miénk προνοήθητι καθ᾽ szerint ἣν amit ἔχεις birtokolsz πρὸς -hoz/-hez/-höz ἅπαντας mindenki εὐαπάντητον φιλανθρωπίαν. emberszeretetet 10 ἄχρι -ig γὰρ ugyanis Ιουδας Júda περίεστιν, bőven van ἀδύνατον lehetetlen εἰρήνης békéé τυχεῖν rátalálni τὰ a/az πράγματα. dolgokat 11 τοιούτων ilyeneké δὲ pedig ῥηθέντων mondatva ὑπὸ által τούτου ez θᾶττον gyors οἱ a/az λοιποὶ többiek φίλοι barátok δυσμενῶς ἔχοντες birtokolva τὰ a/az πρὸς -hoz/-hez/-höz τὸν a/az Ιουδαν Júda προσεπύρωσαν τὸν a/az Δημήτριον. Demetrioszt 12 προχειρισάμενος előre elrendelve δὲ pedig εὐθέως azonnal Νικάνορα Nikánórt τὸν a/az γενόμενον lettet ἐλεφαντάρχην καὶ és στρατηγὸν (őrség)parancsnokot ἀναδείξας kijelölve τῆς a/az Ιουδαίας Júdeáé ἐξαπέστειλεν elküldött 13 δοὺς átadván ἐντολὰς parancsokat αὐτὸν őt μὲν valóban τὸν a/az Ιουδαν Júdát ἐπανελέσθαι, τοὺς a/az δὲ pedig σὺν -val/-vel αὐτῷ neki σκορπίσαι, szórni καταστῆσαι állítani δὲ pedig Ἄλκιμον ἀρχιερέα főpap τοῦ a/az μεγίστου nagy ἱεροῦ. templom 14 οἱ a/az δὲ pedig ἐπὶ -on/-en/-ön τῆς a/az Ιουδαίας Júdea πεφυγαδευκότες τὸν a/az Ιουδαν Júdát ἔθνη nemzetek συνέμισγον ἀγεληδὸν τῷ a/az Νικάνορι Nikánornak τὰς a/az τῶν a/az Ιουδαίων zsidóké ἀτυχίας καὶ és συμφορὰς csapásokat ἰδίας saját εὐημερίας δοκοῦντες akik tartatnak ἔσεσθαι. lenni 15 Ἀκούσαντες meghallván δὲ pedig τὴν a/az τοῦ a/az Νικάνορος ἔφοδον καὶ és τὴν a/az ἐπίθεσιν ráhelyezést τῶν a/az ἐθνῶν nemzeteké καταπασάμενοι szórva γῆν föld ἐλιτάνευον τὸν a/az ἄχρι -ig αἰῶνος eon συστήσαντα felállva τὸν a/az αὑτοῦ övé λαόν, nép ἀεὶ folyton δὲ pedig μετ᾽ -val/-vel ἐπιφανείας megjelenés ἀντιλαμβανόμενον fölkarolva τῆς a/az ἑαυτοῦ saját μερίδος. részen 16 προστάξαντος elrendelve δὲ pedig τοῦ a/az ἡγουμένου vezetve ἐκεῖθεν onnét εὐθέως azonnal ἀναζεύξας újra befogva συμμίσγει αὐτοῖς nekik ἐπὶ -ra/-re κώμην falu Δεσσαου. Desszau 17 Σιμων Simon δὲ pedig ὁ a/az ἀδελφὸς testvér Ιουδου Júda συμβεβληκὼς egybevetve ἦν volt τῷ a/az Νικάνορι, Nikánornak βραδέως δὲ pedig διὰ -ért τὴν a/az αἰφνίδιον váratlanul τῶν a/az ἀντιπάλων ἀφασίαν ἐπταικώς· elbotolva 18 ὅμως hasonlóan, mint δὲ pedig ἀκούων halló ὁ a/az Νικάνωρ ἣν amit εἶχον bírtak οἱ a/az περὶ körül τὸν a/az Ιουδαν Júda ἀνδραγαθίαν hősiességet καὶ és ἐν -ban/-ben τοῖς a/az περὶ -ról/-ről τῆς a/az πατρίδος haza ἀγῶσιν küzdelem εὐψυχίαν, ὑπευλαβεῖτο ¹ τὴν a/az κρίσιν ítéletet δι᾽ által αἱμάτων vérek ποιήσασθαι. megvalósítani 19 διόπερ Azért ἔπεμψεν elküldte Ποσιδώνιον καὶ és Θεόδοτον καὶ és Ματταθιαν Mattatija δοῦναι adni καὶ és λαβεῖν elvenni δεξιάς. jobbkéz 20 πλείονος nagyobb δὲ pedig γενομένης lett περὶ -ról/-ről τούτων ezeknél ἐπισκέψεως látogatásé καὶ és τοῦ a/az ἡγουμένου vezetve τοῖς a/az πλήθεσιν sokaságok ἀνακοινωσαμένου καὶ és φανείσης megjelenve ὁμοψήφου γνώμης vélemény ἐπένευσαν beleegyeztek ταῖς a/az συνθήκαις. egyezségek 21 ἐτάξαντο elrendelték δὲ pedig ἡμέραν nap(on) ἐν -ban/-ben ᾗ aki κατ᾽ szerint ἰδίαν egyedül ἥξουσιν el fognak jönni εἰς -ba/-be τὸ a/az αὐτό· az καὶ és προῆλθεν elsőként ment παρ᾽ -tól/-től ἑκάστου mindegyik δίφραξ, ἔθεσαν tettek δίφρους. 22 διέταξεν elrendelte Ιουδας Júda ἐνόπλους fegyveresek ἑτοίμους készek ἐν -ban/-ben τοῖς a/az ἐπικαίροις τόποις, helyek μήποτε nehogy ἐκ -ból/-ből τῶν a/az πολεμίων ellenségesek αἰφνιδίως κακουργία γένηται· legyen τὴν a/az ἁρμόζουσαν eljegyezve ἐποιήσαντο tették κοινολογίαν. 23 διέτριβεν időzött ὁ a/az Νικάνωρ ἐν -ban/-ben Ιεροσολύμοις Jeruzsálem καὶ és ἔπραττεν cselekedett οὐθὲν semmi ἄτοπον, helytelen τοὺς a/az δὲ pedig συναχθέντας összegyűjtetve ἀγελαίους ὄχλους tömeg ἀπέλυσεν. szabadon bocsátotta 24 καὶ és εἶχεν bírt τὸν a/az Ιουδαν Júdát διὰ παντὸς folyamatosan ἐν -ban/-ben προσώπῳ, színe előtt ψυχικῶς τῷ a/az ἀνδρὶ férfinak προσεκέκλιτο. csatlakozott 25 παρεκάλεσεν megvigasztalta αὐτὸν őt γῆμαι házasodni καὶ és παιδοποιήσασθαι· gyermeket nemzeni ἐγάμησεν, feleségül vette εὐστάθησεν, ἐκοινώνησεν volt közös βίου. életé 26 Ὁ a/az δὲ pedig Ἄλκιμος συνιδὼν föleszmélve τὴν a/az πρὸς -hoz/-hez/-höz ἀλλήλους egymás εὔνοιαν jókedvet καὶ és τὰς a/az γενομένας lévén συνθήκας szövetségeket λαβὼν fogva ἧκεν πρὸς -hoz/-hez/-höz τὸν a/az Δημήτριον Demetriosz καὶ és ἔλεγεν mondta τὸν a/az Νικάνορα Nikánórt ἀλλότρια idegen φρονεῖν törekedni τῶν a/az πραγμάτων· tényeké τὸν a/az γὰρ ugyanis ἐπίβουλον τῆς a/az βασιλείας királyi uralomé Ιουδαν Júdát αὐτοῦ övé διάδοχον hivatali utód ἀναδεῖξαι. kijelölni 27 ὁ a/az δὲ pedig βασιλεὺς király ἔκθυμος γενόμενος válva καὶ és ταῖς a/az τοῦ a/az παμπονήρου διαβολαῖς rágalmak miatt ἐρεθισθεὶς ingereltetve ἔγραψεν megírta Νικάνορι Nikánornak φάσκων mondván ὑπὲρ -ért μὲν valóban τῶν a/az συνθηκῶν egyezségek βαρέως nehezen φέρειν, vinni κελεύων parancsolva δὲ pedig τὸν a/az Μακκαβαῖον δέσμιον foglyot ἐξαποστέλλειν elküldeni εἰς -ba/-be Ἀντιόχειαν Antióchia ταχέως. gyorsan 28 προσπεσόντων odaborulva δὲ pedig τούτων ezeknél τῷ a/az Νικάνορι Nikánornak συνεκέχυτο megzavarodott καὶ és δυσφόρως keservesen ἔφερεν, hozott εἰ ha τὰ a/az διεσταλμένα elválasztva ἀθετήσει megszegi majd μηδὲν semmit se τἀνδρὸς ἠδικηκότος. ártva 29 ἐπεὶ mivel δὲ pedig τῷ a/az βασιλεῖ királynak ἀντιπράττειν οὐκ nem ἦν, volt εὔκαιρον alkalmas idő ἐτήρει megőrizte στρατηγήματι τοῦτ᾽ ez ἐπιτελέσαι. bevégzés 30 ὁ a/az δὲ pedig Μακκαβαῖος αὐστηρότερον διεξαγαγόντα συνιδὼν föleszmélve τὸν a/az Νικάνορα Nikánórt τὰ a/az πρὸς -hoz/-hez/-höz αὐτὸν ő καὶ és τὴν a/az εἰθισμένην megszokott ἀπάντησιν találkozás ἀγροικότερον durvábbat ἐσχηκότα bírva/bírót νοήσας értve οὐκ nem ἀπὸ -tól/-től τοῦ a/az βελτίστου jobb τὴν a/az αὐστηρίαν εἶναι lenni συστρέψας odafordítva οὐκ nem ὀλίγους keveseket τῶν a/az περὶ körül αὐτὸν ő συνεκρύπτετο τὸν a/az Νικάνορα. Nikánórt 31 συγγνοὺς δὲ pedig ὁ a/az ἕτερος másik ὅτι hogy γενναίως ὑπὸ által τοῦ a/az ἀνδρὸς férfi ἐστρατήγηται, παραγενόμενος megjelenő ἐπὶ -ra/-re τὸ a/az μέγιστον nagy καὶ és ἅγιον szent ἱερὸν szentély τῶν a/az ἱερέων papoké τὰς a/az καθηκούσας megilletőket θυσίας áldozatokat προσαγόντων odavíve ἐκέλευσεν megparancsolta παραδιδόναι (hogy) elárulja τὸν a/az ἄνδρα. férfit 32 τῶν a/az δὲ pedig μεθ᾽ -val/-vel ὅρκων eskük φασκόντων mondva μὴ ne γινώσκειν (hogy) ismerte ποῦ hol ποτ᾽ (kif.) ἔστιν van ὁ a/az ζητούμενος, keresett 33 προτείνας kinyújtva τὴν a/az δεξιὰν jobb ἐπὶ -ra/-re τὸν a/az νεὼ fiatalnak ταῦτ᾽ ezeket ὤμοσεν megesküdött Ἐὰν ha μὴ nem δέσμιόν foglyot μοι nekem τὸν a/az Ιουδαν Júdát παραδῶτε, adjátok át τόνδε ezt τὸν a/az τοῦ a/az θεοῦ Istené σηκὸν εἰς -ba/-be πεδίον síkság ποιήσω cselekedjem καὶ és τὸ a/az θυσιαστήριον oltárt κατασκάψω leromboljam καὶ és ἱερὸν szentély ἐνταῦθα itt τῷ a/az Διονύσῳ ἐπιφανὲς fenségest ἀναστήσω. föl fogom támasztani 34 τοσαῦτα annyi sokat δὲ pedig εἰπὼν mondván ἀπῆλθεν· elment οἱ a/az δὲ pedig ἱερεῖς papok προτείναντες τὰς a/az χεῖρας kezeket εἰς -ba/-be τὸν a/az οὐρανὸν ég ἐπεκαλοῦντο hívták τὸν a/az διὰ παντὸς folyamatosan ὑπέρμαχον oltalmazót τοῦ a/az ἔθνους nemzet ἡμῶν miénk ταῦτα ezeket λέγοντες mondván 35 Σὺ te κύριε Uram τῶν a/az ὅλων egészek ἀπροσδεὴς ὑπάρχων lévén ηὐδόκησας kedve telt ναὸν templomot τῆς a/az σῆς tiéd σκηνώσεως ἐν -ban/-ben ἡμῖν mi γενέσθαι· lenni 36 καὶ és νῦν, most ἅγιε szent παντὸς minden ἁγιασμοῦ megszenteltségé κύριε, Uram διατήρησον őrizd meg εἰς -ba/-be αἰῶνα örökidők ἀμίαντον szeplőtlen τόνδε ezt τὸν a/az προσφάτως nemrég κεκαθαρισμένον megtisztítva οἶκον. ház 37 Ραζις Radzisz δέ pedig τις valaki τῶν a/az ἀπὸ -tól/-től Ιεροσολύμων Jeruzsálem πρεσβυτέρων vének ἐμηνύθη jelentetett τῷ a/az Νικάνορι Nikánornak ἀνὴρ férfi φιλοπολίτης καὶ és σφόδρα nagyon καλῶς jól ἀκούων halló καὶ és κατὰ szerint τὴν a/az εὔνοιαν jókedvet πατὴρ atya τῶν a/az Ιουδαίων zsidóké προσαγορευόμενος. nevezve 38 ἦν volt γὰρ ugyanis ἐν -ban/-ben τοῖς a/az ἔμπροσθεν előbbi χρόνοις idők (során) τῆς a/az ἀμειξίας κρίσιν ítéletet εἰσενηνεγμένος behozva Ιουδαϊσμοῦ, zsidóságé καὶ és σῶμα testet καὶ és ψυχὴν lelket ὑπὲρ -ért τοῦ a/az Ιουδαϊσμοῦ zsidóság παραβεβλημένος elé vetve μετὰ -val/-vel πάσης minden ἐκτενίας. 39 βουλόμενος akarván δὲ pedig Νικάνωρ πρόδηλον nyilvánvaló ποιῆσαι csinálni ἣν amit εἶχεν bírt πρὸς -hoz/-hez/-höz τοὺς a/az Ιουδαίους zsidók δυσμένειαν, rosszindulatot ἀπέστειλεν elküldött στρατιώτας katonákat ὑπὲρ fölött τοὺς a/az πεντακοσίους ötszáz συλλαβεῖν elfogni αὐτόν· őt 40 ἔδοξεν (jónak) látszik γὰρ ugyanis ἐκεῖνον az συλλαβὼν elfogva τούτοις ezek ἐνεργάσασθαι dolgozni συμφοράν. csapást 41 τῶν a/az δὲ pedig πληθῶν sokaságok μελλόντων eljövendőké τὸν a/az πύργον őrtornyot καταλαβέσθαι fölfogni καὶ és τὴν a/az αὐλαίαν függönyt θύραν ajtó βιαζομένων erőszakoskodva καὶ és κελευόντων parancsolva πῦρ tűz προσάγειν odavinni καὶ és τὰς a/az θύρας ajtó ὑφάπτειν, περικατάλημπτος γενόμενος válva ὑπέθηκεν letette ἑαυτῷ önmaga τὸ a/az ξίφος kardként 42 εὐγενῶς θέλων akarván ἀποθανεῖν meghalni ἤπερ mintsem τοῖς a/az ἀλιτηρίοις ὑποχείριος alattvaló γενέσθαι lenni καὶ és τῆς a/az ἰδίας saját εὐγενείας ἀναξίως méltatlanul ὑβρισθῆναι. bántalmazni 43 τῇ a/az δὲ pedig πληγῇ csapás μὴ ne κατευθικτήσας διὰ -ért τὴν a/az τοῦ a/az ἀγῶνος küzdelem σπουδὴν szorgalmat καὶ és τῶν a/az ὄχλων (a) tömeg ἔσω belső τῶν a/az θυρωμάτων ajtók εἰσβαλλόντων ἀναδραμὼν γενναίως ἐπὶ -ra/-re τὸ a/az τεῖχος falat κατεκρήμνισεν ἑαυτὸν önmagát ἀνδρωδῶς εἰς -ba/-be τοὺς a/az ὄχλους. tömeg 44 τῶν a/az δὲ pedig ταχέως gyorsan ἀναποδισάντων γενομένου lett διαστήματος távolság ἦλθεν ment κατὰ szerint μέσον közép τὸν a/az κενεῶνα. 45 ἔτι még δὲ pedig ἔμπνους ὑπάρχων lévén καὶ és πεπυρωμένος tűzben égve τοῖς a/az θυμοῖς indulat(tal) ἐξαναστὰς felállva φερομένων hozva κρουνηδὸν τῶν a/az αἱμάτων vérek καὶ és δυσχερῶν τῶν a/az τραυμάτων sebek ὄντων (amikor) voltunk δρόμῳ pályának τοὺς a/az ὄχλους tömeg διελθὼν átmenve καὶ és στὰς megállván ἐπί -on/-en/-ön τινος valaki πέτρας kő ἀπορρῶγος 46 παντελῶς ἔξαιμος ἤδη már γινόμενος lévén προβαλὼν kihajtva τὰ a/az ἔντερα belek καὶ és λαβὼν fogva ἑκατέραις mindkettő ταῖς a/az χερσὶν kezekkel ἐνέσεισε τοῖς a/az ὄχλοις tömegeknek καὶ és ἐπικαλεσάμενος segítségül hívva τὸν a/az δεσπόζοντα uralkodva τῆς a/az ζωῆς életé καὶ és τοῦ a/az πνεύματος Szellem/Lélek ταῦτα ezeket αὐτῷ neki πάλιν ismét ἀποδοῦναι visszaadni τόνδε ezt τὸν a/az τρόπον azonmód (ahogy) μετήλλαξεν. megváltozott